Poraz mesnog lobija na sudu EU: Dozvoljeno davanje "mesnih" naziva biljnim proizvodima

Foto: Shutterstock/Antonina Vlasova

Pre nekoliko dana je doneta jedna vrlo značajna presuda Evropskog suda pravde (ECJ – EU Court of Justice) koja bi trebalo da stavi tačku na debatu oko prava proizvođača biljnih alternativa da svoje proizvode označavaju nazivima tradicionalno vezanim za proizvode od mesa. Evropski sud je na ovaj način dao zeleno svetlo da proizvodi biljnog porekla mogu da nastave da se označavaju kao „burgeri“, „stejkovi“, „kobasice“ i sl. Presuda kaže da sve dok su sastojci i oznake da su u pitanju plant based proizvodi jasno istaknuti i ne dovode potrošače u zabludu, zemlje u okviru EU ne mogu da ograniče ili zabrane upotrebu ovih „mesnih“ naziva.

Inače, u nekoliko zemalja EU su poslednjih nekoliko godina u toku pravne debate ili postupci čiji je cilj da se zabrane termini kao što su „vege burgeri“ ili „veganske kobasice“ za označavanje biljnih mesnih alternativa. Tako je Francuska 2021. donela zakon o zabrani korišćenja ovih naziva za plant based proizvode pod izgovorom da bi potrošači mogli biti dovedeni u zabludu. Nakon oštrih reakcija na sporni francuski zakon, on je prosleđen Evropskom sudu pravde koji je svojom presudom konačno stavio tačku na ceo spor. Njome je utvrđeno da, ukoliko neka zemlja nije zakonski dodelila određena imena plant based alternativama mesu, proizvođači mogu bez ograničenja koristiti uobičajene nazive koje potrošači razumeju kako bi reklamirali svoje proizvode.

Sud je takođe podvukao da je zaštita potrošača uvek na prvom mestu i da bilo kakva marketinška praksa koja ih može dovesti u zabludu svakako može biti ograničena postojećim zakonima.

Otkuda protivljenje da biljni proizvodi nose poznate „mesne“ nazive?

Argument plant based sektora je da je korišćenje uobičajenih naziva, kao što su „burger“, „šunka“, „kobasica“, „slanina“ i sl. olakšava prihvatanje novih plant based proizvoda od strane potrošača. Naime, tako se lakše prevazilazi ona barijera „straha od nepoznatog“ koja u psihologiji potrošača predstavlja prepreku ka usvajanju novih proizvoda.

Iz istog ovog razloga se mesna industrija opire ovakvoj praksi upravo da bi zaštitila svoje prihode i dominantan položaj na tržištu. Oni pokušavaju da plant based konkurenta zakonskim zabranama i začkoljicama dovedu u neravnopravan i podređen položaj, jer bi bili naterani da svoje inovativne proizvode marketiraju pod potrošačima potpuno nepoznatim nazivima, koji ih ne asociraju ni na šta što vole ili poznaju.

Pobeda za plant based sektor

Važna presuda evropskog suda se sada tumači kao pobeda za plant based sektor koji sve više dobija na popularnosti širom EU. Tako će incijative o zabrani korišćenja „mesnih“ naziva za biljne alternative koje su već pokrenute u pravnim sistemima Italije, Belgije i Poljske, dovesti sada ove zemlje na klimav pravni teren nakon jasno izraženog stava EU zakonodavstva.

Inače, debata oko označavanja hrane kada su u pitanju suparnički sektori sa proizvodima životinjskog i biljnog porekla nije nova u okviru EU. Tako je 2017. isti Evropski sud pravde presudio da termini vezani za mlečnu industriju, kao što su „mleko“ ili „puter“ mogu biti korišćeni isključivo za označavanje proizvoda koji sadrže mleko životinjskog porekla. Tako smo dobili biljne alternative mleku koje nose nazive „napitak od soje“ ili „ovseni napitak“, a neki su se malo i "poigrali" terminologoijom i kreirali brendove biljnih mleka koji nose nazive „Nilk“ i „Silk“ (umesto „milk“- mleko).

Međutim, za razliku od mlečnih proizvoda, zakonodavci EU odbijaju da uvedu slične zabrane kada su u pitnju nazivi koji se odnose na proizvode od mesa. Tako je 2020. godine Evropski Parlament glasao protiv zakonskog predloga da se upotreba naziva kao što su „burger“ i „kobasica“ ograniči isključivo na proizvode koji se prave od životinja.

Prepoznavanje realnosti da potrošači sve više traže održivije i etički prihvatljivije proizvode

Presuda Evropskog suda pravde će biti značajan podsticaj za razvoj plant based biznisa, kao i za potrošače koji već žele da smanje potrošnju mesa i traže održivije i etički prihvatljivije proizvode. Smatra se da je ova pravna pobeda za plant based sektor logična posledica prepoznavanja realnosti i trendova na tržištu, jer kako popularnost ovih proizvoda među potrošačima raste, jasno je da i pravni okvir mora da se prilagodi. EU je svakako poslala jasnu poruku da plant based hrana ima pravo da se ravnopravno takmiči na tržištu, koristeći poznate termine i nazive koje potrošači razumeju.